(Γράφει ο Παναγιώτης Λ. Κάκκος)
Είναι συχνό φαινόμενο αρκετοί συγγραφείς να είναι σε σύγχυση όταν πρέπει να κατηγοριοποιήσουν το συγγραφικό τους έργο. Είναι λογικό να επικρατεί άγχος καθώς πολλές φορές μία ιστορία μπορεί να συνθέτει στο σύνολο της παραπάνω από ένα βασικό στοιχείο στο να μπορέσει να ξεδιαλύνει το τοπίο και να είναι ξεκάθαρο σε ποια κατηγορία βιβλίου ανήκει.
Αν είσαι ένας από αυτούς τους δημιουργούς που δυσκολεύεσαι να κατανοήσεις με ποιο τρόπο πρέπει να επιλέξεις τη σωστή κατηγορία για το έργο σου τότε πολύ πιθανόν αυτό το άρθρο να σε βοηθήσει να ξεκαθαρίσεις κάποια βασικά πράγματα που ορίζονται σαν παράγοντες που μας οδηγούν στο να επιλέξουμε τη σωστή κατηγορία για το βιβλίο μας.
Είναι βάσιμο να αναφέρουμε ότι η σωστή λογοτεχνική κατηγορία είναι ένα από τα πρώτα στάδια και αποτελεί και ένα πρώτο βήμα στον κύκλο ζωής ενός βιβλίου καθώς το να τοποθετούμε τα βιβλία σε κατηγορίες βασίζεται κυρίως στην κεντρική ταυτότητα που έχει το βιβλίο πολύ πριν πέσει στα χέρια των αναγνωστών.
Επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό πολλά παρακλάδια της συγγραφικής πορείας όπως είναι η σύνδεση του έργου με το αναγνωστικό κοινό, ο διαχωρισμός της βασικής του δομής αλλά και η στρατηγική μάρκετινγκ που πρέπει να ακολουθηθεί. Όταν γνωρίζει τόσο ο συγγραφέας όσο και ο εκδότης σε ποια κατηγορία ανήκει το βιβλίο είναι πολύ πιο εύκολο να δημιουργήσει ένα πλάνο δράσης όσο αναφορά την στρατηγική του θέση μέσα στην ανταγωνιστική αγορά.
Είναι σημαντικό πριν κάνεις ανάλυση για το σε ποια κατηγορία ανήκει το βιβλίο σου να γνωρίζεις πριν και πρώτα από όλα ποιες είναι οι βασικές κατηγορίες βιβλίων που επικρατούν στην αγορά. Είναι σημαντικό, επίσης, να αναφέρουμε ότι τα είδη των βιβλίων χωρίζονται και σε υποείδη. Κρίσιμο σημείο στο με ποιο τρόπο θα γίνει ο τελικός διαχωρισμός αλλά και η τελική επιλογή είναι η θεματολογία, το ύφος, η δομή αλλά και το κοινό – στόχος.
Ο οδηγός για να μπορέσεις να ξεκινήσεις τη διαδικασία αναζήτησης είναι να γνωρίζεις τις βασικές κατηγορίες:
- Λογοτεχνία του Φανταστικού (Fantasy)
Το συγκεκριμένο είδος είναι ξεκάθαρο ότι περιλαμβάνεις τον κόσμο της φαντασίας, της μαγείας. Γίνεται αναφορά σε μυθικά πλάσματα, ξωτικά, νεράιδες, γοργόνες, μάγισσες κλπ.
Εδώ σου έχουμε μερικά παραδείγματα βιβλίων που ανήκουν στην κατηγορία του Φανταστικού:
“Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών” – J.R.R. Tolkien
Ένα από τα θεμέλια της σύγχρονης φανταστικής λογοτεχνίας, με πλούσιο κόσμο, μυθικά πλάσματα και βαθιά μυθολογία. (Πάτα ΕΔΩ & δες τη σειρά των βιβλίων!)
“Harry Potter” (σειρά βιβλίων) – J.K. Rowling
Η ιστορία του νεαρού μάγου που μεγάλωσε μια ολόκληρη γενιά αναγνωστών και ανανέωσε το ενδιαφέρον για τη φαντασία. (Πάτα ΕΔΩ & δες τη σειρά των βιβλίων!)
“Το Όνομα του Ανέμου” – Patrick Rothfuss
Ένα λογοτεχνικό φανταστικό έπος με έμφαση στον χαρακτήρα, τη μουσικότητα της γλώσσας και την αφήγηση. (Πάτα ΕΔΩ & δες το βιβλίο!)
- Κατηγορία Επιστημονική Φαντασία (Science Fiction)
Η συγκεκριμένη κατηγορία επικεντρώνεται σε επιστήμες κυρίως του μέλλοντος, στην τεχνιτή νοημοσύνη, σε πειραματικές επιστημονικές έρευνες, σε διαστημικά ταξίδια και ότι αφορά το διάστημα, συχνά επικεντρώνεται και σε δυστοπικά σενάρια.
Μερικά παραδείγματα βιβλίων που ανήκουν στην κατηγορία της Επιστημονικής Φαντασίας:
Dune του Frank Herbert
Ένα επικό μυθιστόρημα που διαδραματίζεται σε έναν ερημικό πλανήτη όπου η πιο πολύτιμη ουσία του σύμπαντος είναι η “μπαχαρική μελάνζ”. Εξερευνά θέματα οικολογίας, πολιτικής και θρησκείας. (Πάτα ΕΔΩ & δες το βιβλίο!)
1984 του George Orwell
Δυστοπική επιστημονική φαντασία με έντονη πολιτική κριτική. Περιγράφει ένα ολοκληρωτικό καθεστώς παρακολούθησης, λογοκρισίας και ελέγχου της σκέψης. (Πάτα ΕΔΩ & δες το βιβλίο!)
Neuromancer του William Gibson
Πρωτοποριακό έργο του κυβερνοπάνκ υποείδους. Εισήγαγε έννοιες όπως το “κυβερνοδιάστημα” πολύ πριν γίνουν mainstream και επηρέασε το είδος ριζικά. (Πάτα ΕΔΩ & δες το βιβλίο!)
- Κατηγορία Αστυνομική Λογοτεχνία (Crime – Mystery – Thriller)
Ιστορίες που επικεντρώνονται σε βασικά γεγονότα όπως είναι τα εγκλήματα, οι υποθέσεις μυστηρίου που αφορούν την εγκληματικότητα, η εξιχνίαση δολοφόνων ή σκοτεινές ίντριγκες που μπορεί να αφορούν εγκληματικές ενέργειες.
Σημαντικά παραδείγματα βιβλίων που ανήκουν στην κατηγορία Αστυνομικής Λογοτεχνίας είναι:
“Το Κορίτσι με το Τατουάζ” (The Girl with the Dragon Tattoo) – Στιγκ Λάρσον
Ένα σύγχρονο θρίλερ με σκοτεινή πλοκή, πολιτική διαφθορά και έναν μοναδικό ντετέκτιβ-χάκερ. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
“Η Σιωπή των Αμνών” (The Silence of the Lambs) – Τόμας Χάρις
Κλασικό ψυχολογικό αστυνομικό με τον διαβόητο Χάνιμπαλ Λέκτερ, που συνδυάζει το αστυνομικό με το θρίλερ τρόμου. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
“Έγκλημα στο Όριεντ Εξπρές” – Αγκάθα Κρίστι
Ίσως το πιο εμβληματικό έργο της βασίλισσας του είδους, με πρωταγωνιστή τον ντετέκτιβ Ηρακλή Πουαρό. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
- Κατηγορία Ρομαντική Λογοτεχνία (Romance)
Αν η ιστορία σου βασίζεται στις ερωτικές, συναισθηματικές σχέσεις τότε σίγουρα ανήκει στην κατηγορία της ρομαντικής λογοτεχνίας. Οι ήρωες σε αυτή την κατηγορία έχουν σαν πρώτο πλάνο και πολύ έντονα τη ρομαντική τους διάθεση παρουσιάζοντας σε κάθε σκηνή τον πλούτο των συναισθηματικών τους διαθέσεων. Τα συναισθήματα πρωταγωνιστούν κυρίως αναδεικνύοντας την ερωτική τους πλευρά.
Γνωστά βιβλία που ανήκουν στην ρομαντική λογοτεχνία είναι:
“Περηφάνια και Προκατάληψη” (Pride and Prejudice) – Τζέιν Όστεν
Ένα κλασικό έργο με έντονο ρομαντισμό και κοινωνική κριτική, που εξερευνά την αγάπη, την προκατάληψη και την ατομική ωρίμανση. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
Το Τετράδιο (The Notebook) – Νίκολας Σπαρκς
Μια σύγχρονη ρομαντική ιστορία για τον διαχρονικό έρωτα ανάμεσα στον Νόα και την Άλι, που ξεκινά στα νιάτα τους και συνεχίζεται σε βαθιά γεράματα. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι (Fifty Shades of Grey) – E. L. James
Ρομαντικό δράμα με έντονα αισθησιακά και ψυχολογικά στοιχεία, που αφηγείται την πολυδιάστατη σχέση μεταξύ της Αναστάζια και του Κρίστιαν Γκρέι. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!) (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
-
Κατηγορία Ιστορική Λογοτεχνία (History)
Στην συγκεκριμένη κατηγορία η βασική δομή είναι ότι η μυθοπλασία τοποθετείται σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα ή χρονολογίες ή παρουσιάζεται μία ιστορία μέσα από πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Σε όποια και από τα δύο μπορεί να ανήκει μία ιστορία τότε αναμφισβήτητα έχουμε ένα βιβλίο στην κατηγορία της ιστορικής λογοτεχνίας.
Μερικά κλασικά και χαρακτηριστικά παραδείγματα βιβλίων που ανήκουν στην κατηγορία της ιστορικής λογοτεχνίας είναι:
“Το Όνομα του Ρόδου” – Ουμπέρτο Έκο
Τοποθετείται σε ένα μοναστήρι του 14ου αιώνα και συνδυάζει ιστορικά στοιχεία με μυστήριο, φιλοσοφία και θεολογία. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
“Τα Σταφύλια της Οργής” – Τζον Στάινμπεκ
Αφηγείται την ιστορία μιας οικογένειας που μεταναστεύει από την Οκλαχόμα στην Καλιφόρνια κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, απεικονίζοντας τη φτώχεια και την κοινωνική αδικία της εποχής. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
“Ο Γιατρός” – Νόα Γκόρντον
Διαδραματίζεται στον 11ο αιώνα και αφηγείται το ταξίδι ενός νεαρού χριστιανού που θέλει να σπουδάσει ιατρική στην Περσία, μια εποχή μεγάλης θρησκευτικής και πολιτισμικής έντασης. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
- Κατηγορία Νεανική και Εφηβική Λογοτεχνία (Young Adult – YA)
Μία διαφορετική κατηγορία βιβλίων που απευθύνεται αποκλειστικά σε νεανικό κοινό. Συχνά αυτές οι ιστορίες περιλαμβάνουν θέματα που απασχολούν παιδιά στην εφηβική τους ηλικία δείχνοντας έντονα τα ζητήματα που τους απασχολούν. Προβάλλουν προς τα έξω στοιχεία από την ενηλικίωση τους και κυρίως οι πρωταγωνιστές είναι παιδιά που χειρίζονται γλώσσα και υιοθετούν νοοτροπία στο χαρακτήρα τους από τη γενιά τους.
Βασικά παραδείγματα βιβλίων που ανήκουν στην νεανική και εφηβική λογοτεχνία είναι:
“The Hunger Games” της Suzanne Collins
Μια συναρπαστική δυστοπική σειρά που ακολουθεί την Katniss Everdeen σε έναν κόσμο όπου έφηβοι αναγκάζονται να συμμετάσχουν σε έναν θανάσιμο αγώνα επιβίωσης. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
“Harry Potter” της J.K. Rowling
Η παγκόσμια γνωστή σειρά που ακολουθεί τις περιπέτειες του νεαρού μάγου Χάρι Πότερ και των φίλων του στο Hogwarts. (Βρες ΕΔΩ τα βιβλία!)
“The Fault in Our Stars” (Το Λάθος Αστέρι) της John Green
Μια ρομαντική ιστορία δύο εφήβων που παλεύουν με τον καρκίνο, γεμάτη συγκίνηση και στοχασμό. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
- Κατηγορία Δραματική Λογοτεχνία (Literary Fiction)
Οι ιστορίες που ανήκουν στην κατηγορία της δραματικής λογοτεχνίας είναι ιστορίες που είναι ανθρωποκεντρικές με έντονο το στοιχείο της εσωστρέφειας. Εστιάζει στην ψυχολογία των χαρακτήρων και την υπαρξιακή θεματολογία. Επικεντρώνεται στις δραματικές εξελίξεις των ηρώων και στην συναισθηματική τους φόρτιση.
Χαρακτηριστικά βιβλία που ανήκουν στην δραματική λογοτεχνία είναι:
Ο Μεγάλος Γκάτσμπι» (The Great Gatsby) του F. Scott Fitzgerald
Εξερευνά την αμερικανική κοινωνία της δεκαετίας του ’20 με έντονη ψυχολογική ανάλυση και κοινωνικό σχολιασμό. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
«Στα Κόκκινα Φύλλα» (The Grapes of Wrath) του John Steinbeck
Μια βαθιά κοινωνική και ανθρώπινη ιστορία με έντονα δραματικά στοιχεία, που εστιάζει στις δυσκολίες μιας οικογένειας κατά τη Μεγάλη Ύφεση. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
«Ο Φύλακας στη Σίκαλη» (The Catcher in the Rye) του J.D. Salinger
Ένα κλασικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης με έντονο ψυχολογικό βάθος και προσωπικές συγκρούσεις. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
- Κατηγορία Μικροδιηγήματα, Διηγήματα (Flash Fiction)
Ιστορίες με περιορισμένο αριθμό λέξεων. Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι αυτές οι ιστορίες που ανήκουν στα μικροδιηγήματα ή διηγήματα είναι ιστορίες με σύντομη αφήγηση και αυτόνομες. Αποτελούν αυτοτελείς ιστορίες.
Βασικές ιστορίες που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι:
“Ο κύκλος με τις κιτρινισμένες σελίδες” του Κώστα Ταχτσή
— Μια συλλογή από μικρές ιστορίες με έντονο το προσωπικό και κοινωνικό στοιχείο. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
“Οι νεκροί” (The Dead) του Τζέιμς Τζόις
— Από τη συλλογή Dubliners, ένα από τα πιο εμβληματικά διηγήματα της αγγλικής λογοτεχνίας. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
“Διηγήματα” του Άντον Τσέχοφ
— Μια συλλογή από κλασικά διηγήματα που έχουν σημαδέψει τη λογοτεχνία παγκοσμίως. (Βρες ΕΔΩ το βιβλίο!)
Για ποιο λόγο είναι τόσο σημαντικό να γνωρίζουμε την ανάλυση των κατηγοριών;
Είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι η ανάλυση των κατηγοριών θα σε βοηθήσει να επικεντρωθείς σε βασικά χαρακτηριστικά της ιστορίας σου οπότε θα σε οδηγήσει και στην ορθή επιλογή αυτής.
Το να επιλέξεις την σωστή κατηγοριοποίηση για το βιβλίο σου επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό της εξέλιξη του βιβλίου σου.
Πιο συγκεκριμένα:
√ Τον τρόπο με τον οποίο θα σε αναζητήσει το αναγνωστικό κοινό.
√Το μάρκετινγκ που πρέπει να προσδιοριστεί με βάση την ανταγωνιστικότητα της αγοράς στο συγκεκριμένο είδος.
√Τις πλατφόρμες με τις οποίες θα πρέπει να μπεις στη διαδικασία δημοσίευσης.
√Το σε ποια κατηγορία θα καταχωρηθούν τα έργα σου τόσο σε φυσικά όσο και σε ηλεκτρονικά καταστήματα.
√Τον τρόπο με τον οποίο κατανοείς εσύ αλλά και το κοινό σου στο πώς ορίζεται η συγγραφική σου ταυτότητα.
5 Βήματα για να διαλέξεις τη σωστή κατηγορία
- Κάνε ανάλυση στο κυρίως θέμα
Προσδιόρισε την θεματολογία σου. Έχεις στα χέρια σου ένα δικό σου δημιούργημα και είσαι ο μόνος που το γνωρίζει όσο κανείς άλλος. Μπες στη διαδικασία να αναλύσεις όλα τα βασικά στοιχεία της δομής στην ιστορία σου. Είναι ο έρωτας; Το μυστήριο ή μία τεχνολογική προσέγγιση;
Κάνε ερωτήσεις τέτοιου είδους στον εαυτό σου και αποκωδικοποίησε συγκεκριμένες βασικές σκηνές της ιστορίας έτσι ώστε να σου δοθούν πιο εύκολα οι απαντήσεις.
Μόλις απαντήσεις αυτές τις ερωτήσεις τότε έχεις ανακαλύψει το κλειδί που θα σου ξεκλειδώσει τη βασική σου ερώτηση σε ποια κατηγορία ανήκει το βιβλίο σου.
- Μην προσπερνάς τη δομή της ιστορίας
Κάνοντας ανάλυση είναι βασικό να μην παραβλέπεις διαλόγους ή εσωτερικούς μονολόγους. Επικεντρώσου σε αυτά για να δεις ποιο έντονο στοιχείο επικρατεί στην πλοκή. Ίσως να είναι η ψυχολογική ανάλυση των ηρώων σου. Η μορφή που έχεις στήσει την πλοκή επηρεάζει την ταυτότητα που μπαίνεις στην διαδικασία να δημιουργήσεις για το έργο σου.
- Το βασικό είναι να βρεις το Κοινό – Στόχο
Κάνε μία απλή ερώτηση στον εαυτό σου: Σε ποιους απευθύνεται αυτή η ιστορία; Είναι βασικό να δώσεις την απάντηση αυτή στον εαυτό σου γιατί θα σου προσδιορίσει το αναγνωστικό σου κοινό. Αυτό είναι ένα στοιχείο που μπορεί πραγματικά να σε βοηθήσει να ανακαλύψεις πολύ εύκολα την κατηγορία στην οποία ανήκει το βιβλίο σου.
Αν για παράδειγμα το βιβλίο σου έχει βασικούς ήρωες παιδιά σε σχολείο τότε είναι ξεκάθαρο ότι η ιστορία σου ανήκει στην νεανική ή εφηβική λογοτεχνία.
- Μελέτησε παρόμοια έργα
Βοηθάει το να αναζητήσεις βιβλία που έχουν παρόμοια θεματολογία με τη δική σου και να μελετήσεις τόσο τον τρόπο γραφής αλλά και τον τρόπο προσέγγισης των γεγονότων μέσα στην ιστορία.
Με το να διαβάσεις έργα που πραγματικά έχουν παρόμοια ή ίδια θεματολογία με τη δική σου είναι ένας τρόπος να καταλάβεις σε ποια κατηγορία ανήκει και το δικό σου βιβλίο.
- Υπάρχουν και οι δευτερεύουσες κατηγορίες
Αν έχεις ακολουθήσει τα βήματα και συνεχίζει να σε μπερδεύει το σε ποια κατηγορία ανήκει το βιβλίο σου τότε πολύ απλά ίσως το βιβλίο σου να ανήκει σε περισσότερες από μία κατηγορίες. Είναι πολύ συχνό φαινόμενο το να μπλέκονται κατηγορίες μεταξύ τους και το αναγνωστικό κοινό το γνωρίζει.
Αν συνεργάζεσαι με μία εκδοτική τότε τα πράγματα μπορεί να είναι πολύ πιο εύκολα για εσένα καθώς οι εκδότες μπαίνουν στη διαδικασία να κατηγοριοποιήσουν εκείνοι το βιβλίο. Αν κάνεις αυτοέκδοση (ιδιοέκδοση) τότε ίσως χρειαστείς περισσότερο χρόνο στο να ανακαλύψεις σε ποια κατηγορία ανήκει το βιβλίο σου. Είναι βασικό να κατανοήσεις όλα τα βήματα που προαναφέραμε αλλά και να κρατήσεις όλα τα βασικά στοιχεία της ιστορίας σου.
Το να μπει κάποιος στη διαδικασία να κατηγοριοποιήσει την ιστορία του σημαίνει ότι έχει ξεκινήσει ένα ταξίδι προς τη δημοσίευση του με όποιο τρόπο. Αυτό το ταξίδι έχει ήδη κάνει τα πρώτα του βήματα απλά ίσως να μην το γνωρίζεις ακόμα. Το βασικό είναι να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στο δημιουργικό και το εμπορικό πλαίσιο και να δοθεί η κατάλληλη απάντηση.
Αν ακόμα αναρωτιέσαι πώς θα μπορούσες να ξεκλειδώσεις τη σωστή απάντηση τότε κάνε την απλή ερώτηση στον εαυτό σου:
Τι περιμένει να διαβάσει από εμένα το κοινό;
Σου άρεσε αυτό το άρθρο;
Τότε άφησε μας σε σχόλιο τις σκέψεις σου ή μοιράσου μαζί μας την αντίδραση σου με ένα emoji😛!
