- Πώς διαχειρίζεστε τον χρόνο σας ανάμεσα στη συγγραφή, τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας και την επαφή με το αναγνωστικό κοινό;
Η λέξη διαχείριση είναι άγνωστη για μένα. Γενικώς είμαι ή του ύψους ή του βάθους και δυσκολεύομαι στη διατήρηση των ισορροπιών. Έτσι και όσον αφορά τη συγγραφή, υπάρχουν κάποιες μέρες κατά τις οποίες χάνομαι στα γραπτά μου και κάποιες που απλώς σκέφτομαι και φαντάζομαι όσα θέλω να γράψω αλλά δε γράφω τίποτα. Το ίδιο συμβαίνει και με την επαφή μου με το αναγνωστικό κοινό, η οποία με την πάροδο του χρόνου γίνεται ολοένα και πιο σπάνια. Πάρ’ όλα αυτά, μέσω του καναλιού που έχουμε δημιουργήσει στο YouTube με τη συγγραφέα Ελένη Σίντου, παρουσιάζοντας συνεντεύξεις συγγραφέων και συζητώντας γύρω από τη συγγραφή, αφουγκράζομαι πλέον καλύτερα τόσο τις ανάγκες των δημιουργών όσο και αυτές του αναγνωστικού κοινού.
- Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας συγγραφέας σήμερα στον εκδοτικό χώρο;
Οι προκλήσεις είναι πολλές και ο αριθμός τους συνεχώς αυξάνεται. Πώς μπορούμε λοιπόν να διαχωρίσουμε τις μεγαλύτερες από τις μικρότερες; Να κάτι ακόμα το οποίο με δυσκολεύει, καθώς η κάθε μία από αυτές, μεγαλύτερη ή μικρότερη, αποτελεί τμήμα μιας τεράστιας αλυσίδας προκλήσεων. Η ανάγκη μας να μοιραστούμε τα έργα μας με το αναγνωστικό κοινό μάς τυφλώνει. Έτσι, καταλήγουμε να θεωρούμε τις πιο απλές προκλήσεις λιγότερο σημαντικές.
Ένας συγγραφέας σήμερα πρέπει να ενημερώνεται για τα δικαιώματά του και για τις υποχρεώσεις του στον χώρο τον εκδόσεων και όχι μόνο. Οφείλει να γνωρίζει καλά την ελληνική γλώσσα και να ενημερώνεται για τις αλλαγές της, γιατί με αυτόν τον τρόπο προλαμβάνει τυχόν λάθη στην επιμέλεια του έργου του, για αρχή.
Και, εν τέλει, οφείλει να μην πέφτει εύκολα στην παγίδα του μυαλού του, που του φωνάζει πως μέσα από την εργασία του θα καταφέρει να ζήσει αξιοποιώντας το ταλέντο και τις γνώσεις του. Δεν υπονοώ πως αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, αλλά χρειάζεται και τύχη εκτός από σκληρή δουλειά (ειδικά στην Ελλάδα, που συνεχώς υποβαθμίζει καθετί πολιτιστικό και πολιτισμικό).
- Ποια είναι μία βασική δυσκολία που αντιμετωπίζει ένας νέος συγγραφέας;
Αυτή η ερώτηση μου δίνει το βήμα να επιστρέψω στην προηγούμενη απάντησή μου και να συμπληρώσω το εξής: Πριν υπογράψετε οποιοδήποτε συμβόλαιο έκδοσης, δώστε προσοχή στα ψιλά ή στα αόρατα γράμματά του. Το δεύτερο μπορείτε να το κάνετε συζητώντας με συγγραφείς που έχουν δει τα όνειρά τους να γκρεμίζονται από τη σύγκρουσή τους με εκδότες που εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία που τους δίνεται για να βγάλουν εύκολο χρήμα.
Κάθε εκδοτικός οίκος δεν παύει να είναι επιχείρηση και, όπως σε όλες τις επιχειρήσεις, υπάρχουν συνειδητοί και ασυνείδητοι επιχειρηματίες. Αυτό όσον αφορά την πρώτη επαφή ενός νέου συγγραφέα με την έκδοση του βιβλίου του.
Όσον αφορά τη βασικότερη δυσκολία, να θυμάστε πως η απόρριψη του έργου σας, είτε από το κοινό είτε από τους εκδοτικούς, δε συνεπάγεται τη δική σας απόρριψη ως συγγραφείς. Συνεχίστε να κάνετε αυτό που αγαπάτε και επικεντρωθείτε σε ό,τι εξελίσσει εσάς και τη γραφή σας.
ΥouTube Κανάλι : AUTHORS MADNESS
- Πόσο σημαντική θεωρείτε την προώθηση ενός βιβλίου μετά την έκδοσή του; Συμμετέχετε ενεργά σε αυτήν τη διαδικασία;
Η προώθηση είναι εξίσου σημαντική με τη συγγραφή. Ωστόσο, όχι, δε συμμετέχω ενεργά σε αυτήν τη διαδικασία, διότι πολλές φορές το να γίνεσαι κουραστικός με την προώθηση του έργου σου έχει τα ίδια, αν όχι χειρότερα, αποτελέσματα με το να μην το προωθείς καθόλου. Η σχέση μου με τα social media είναι μία σχέση αγάπης-μίσους. Αυτό που θέλω να κάνω και το εκμεταλλεύομαι, αν και όποτε μου δίνεται η ευκαιρία, είναι οι παρουσιάσεις των βιβλίων μου σε μία καφετέρια ή σε κάποιο βιβλιοπωλείο. Σε μερικές περιπτώσεις, ακόμα και διαδικτυακά. Η πιο άμεση επαφή με όποιον πραγματικά θέλει να γνωρίσει το έργο σου θεωρώ ότι είναι και η πιο εποικοδομητική.
- Υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ συγγραφέων ή νιώθετε πως η συγγραφική κοινότητα λειτουργεί πιο συνεργατικά;
Υπάρχουν και τα δύο και είναι και τα δύο αποδεκτά. Έχω γνωρίσει ανθρώπους που το μάτι τους γυαλίζει από τον ανταγωνισμό και ανθρώπους που δε σε ανταγωνίζονται και δημιουργούν μία μεγάλη αγκαλιά η οποία χωράει μέσα της όλους τους συγγραφείς και πολλά από τα βιβλία που κυκλοφορούν εκεί έξω, ακόμα κι αν δεν ανήκουν στα είδη των προτιμήσεών τους. Επίσης, έχω γνωρίσει και ανθρώπους που μπαλατζάρουν ανάμεσα στα δύο, οι οποίοι δεν είναι ουσιαστικά ανταγωνιστικοί, όμως τα έργα τους παραμένουν αδίκως στην αφάνεια. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, θεωρώ πως δεν υπάρχει κάτι καλό ή κακό, σωστό ή λάθος, φτάνει να μη βλάπτουμε τους συνανθρώπους και τους εαυτούς μας.
- Πώς αντιμετωπίζετε την αρνητική κριτική και ποια είναι η σχέση σας με τους αναγνώστες;
Ομολογώ πως η σχέση μου με την κριτική δεν είναι καλή. Για μένα, δεν υπάρχει θετική και αρνητική κριτική, υπάρχει απλώς κριτική, η οποία δε γίνεται να είναι θετική. Και υπάρχει και η ανατροφοδότηση και το μοίρασμα των εντυπώσεων που αφήνει το έργο στον αναγνώστη. Το τελευταίο δε με ενοχλεί σε καμία των περιπτώσεων. Ίσα-ίσα, την προσδοκώ την επαφή μου με ανθρώπους που μου μεταφέρουν τις εντυπώσεις τους. Όσο ο καιρός περνάει, τόσο πιο δεκτική γίνομαι στην κριτική, οποία κι αν είναι η μορφή της. Απλώς κρατάω τις κριτικές, όμορφες ή άσχημες, που έχουν όντως έχουν κάτι να μου προσφέρουν.
Ουσιαστική κριτική στη λογοτεχνία, μιας και πρόκειται για μία ακόμα μορφή τέχνης, μπορεί να ασκήσει μόνο όποιος έχει αφιερώσει χρόνο και έχει διδαχθεί από και για αυτό το αντικείμενο, αξιοποιώντας τις εμπειρίες του ώστε να γίνεται και ο ίδιος καλύτερος με την πάροδο του χρόνου. Αυτός που σε συναισθάνεται και κατανοεί τις ανάγκες σου. Αυτός που έχει λογοτεχνική παιδεία και μια πηγή εσωτερικής ευγένειας που δε μιμείται τις κοινωνικές νόρμες. Μόνο σε αυτές τις περιπτώσεις είμαι άνετη, ακόμα κι αν γραφτούν ή ειπωθούν τα χειρότερα για το έργο μου.
Και δεν μπορούμε να αρέσουμε σε όλους και όλοι κάνουμε λάθη. Αυτό που δεν αντέχω είναι η ανθρωποφαγία που επικρατεί κυρίως στα social, όπου όλοι κρυβόμαστε πίσω από τις οθόνες μας και έχουμε την ευκαιρία να πετροβολούμε χωρίς φόβο αλλά με ακόρεστο πάθος. Αυτή είναι μια σύγχρονη μάστιγα και μια ευκαιρία να δουλέψουμε με τους εαυτούς μας και να κατανοήσουμε γιατί το κάνουμε, αν το κάνουμε, και γιατί μας το κάνουν.
- Σας έχει επηρεάσει ποτέ η εμπορική επιτυχία (ή αποτυχία) ενός βιβλίου στο πώς γράφετε τα επόμενα;
Δεν έχω βιώσει τίποτα από τα δύο, οπότε δεν μπορώ να δώσω απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Ωστόσο, νομίζω πως είναι δύσκολο να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνομαι τον κόσμο, άρα είναι δύσκολο να αλλάξουν και οι πηγές των εμπνεύσεών μου. Θα μπορούσα να βελτιώσω τη γραφή μου, όμως δε θα μπορούσα και δε θα ήθελα να προδώσω τον εαυτό μου και τις συγγραφικές του ανάγκες λόγω μιας επερχόμενης επιτυχίας ή αποτυχίας. Κάθε βιβλίο έχει λόγο ύπαρξης και είναι μια ξεχωριστή οντότητα, είτε θεωρείται αποτυχημένη είτε όχι, την οποία σέβομαι και προχωράω στη δημιουργία των επόμενων.
- Δουλεύετε με επιμέλεια, αναγνώστες beta ή ομάδα συμβούλων πριν εκδώσετε ένα έργο; Πόσο σημαντικό θεωρείτε αυτό το στάδιο;
Έχω φίλους συγγραφείς που μου δίνουν τα φώτα τους και τις περισσότερες φορές δημοσιεύω τα έργα μου προτού κυκλοφορήσουν. Έχω αναγνώστες, λοιπόν, αλλά δε θα έλεγα πως οι αναγνώστες μου είναι beta readers. Επίσης, διαβάζω ξανά το έργο μου, μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα, κι έτσι κάνω κάποιες σημαντικές αλλαγές.
Είναι απαραίτητες οι συμβουλές των αναγνωστών, πριν από την έκδοση. Μα το σημαντικότερο βήμα από όλα είναι αυτό της επιμέλειας, πρωτίστως από μένα για μένα, γνωρίζοντας ότι τη στιγμή που το γραπτό μου θα φτάσει στα χέρια του επιμελητή θα πρέπει να είναι ήδη ένα ολοκληρωμένο έργο, όσο αυτό είναι εφικτό. Μόνο έτσι θα έχουμε μετά τον απαιτούμενο χρόνο για μια πιο ουσιώδη συνεργασία και για να μάθω κι εγώ από τα λάθη μου.
Η επιμέλεια αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας της συγγραφής και κάνουμε τη μισή δουλειά όταν το προσπερνάμε. Αν το γράψιμο είναι η δημιουργία της ιστορίας που βασίζεται κυρίως στην ανάγκη για έκφραση, στο συναίσθημα και στην αποτύπωση της φαντασίας, η επιμέλεια προσθέτει την απαραίτητη λογική στην ιστορία, μαζί με κάποιες τεχνικές γραφής αλλά και λογοτεχνικές και γραμματικές διορθώσεις που το ολοκληρώνουν και το ισορροπούν.
- Υπάρχουν τεχνικές ή «εργαλεία» συγγραφής που έχετε αναπτύξει με τα χρόνια και θα τα συστήνατε σε νέους συγγραφείς;
Υπάρχουν. Κάποιες τις έχω αναπτύξει με την πάροδο του χρόνου και άλλες μέσα από σεμινάρια συγγραφής και μέσα από την έρευνα. Τα κανάλια στο YouTube που προσφέρουν γνώση είναι πολλά, και από Έλληνες και από ξένους συγγραφείς. Η καλύτερη τεχνική, για μένα, είναι το Show, don’t tell.
Δείξε μου τα συναισθήματα, τα θέλω, τις προτιμήσεις και τις αντιδράσεις των ηρώων σου. Δείξε μου τον χώρο, τον χρόνο και τον τόπο όπου διαδραματίζεται η ιστορία σου. Η κινηματογραφική αφήγηση, όπου σου δίνεται η ευκαιρία να τη χρησιμοποιείς, κερδίζει τους αναγνώστες. Και σίγουρα αν τη δοκιμάσεις θα κερδίσει κι εσένα.
- Πιστεύετε ότι ένας συγγραφέας σήμερα πρέπει να είναι και «παρουσία» στα social media ή αρκεί το έργο του να μιλάει από μόνο του;
Τη σήμερον εποχή, ευτυχώς, οι συγγραφείς είναι πολλοί. Το ίδιο συμβαίνει και με τα έργα που αξίζει να προβάλλονται. Ο κόσμος πρέπει και θέλει να σε γνωρίσει. Και να σε ξεχωρίσει, ίσως, γιατί όχι; Και το ίδιο κατά βάθος θέλει και ο συγγραφέας.
Ένας συγγραφέας έχει να προσφέρει πολλά στον κόσμο, οπότε, ακόμα κι αν το έργο του είναι γνωστό και μιλάει από μόνο του, η παρουσία του είναι απαραίτητη στα social media και για όσα έχει να μοιράζεται μαζί μας. Για τις αγωνίες του, για τους προβληματισμούς του, για να δίνει φως σε όσα μας απασχολούν, τόσο για τη λογοτεχνία, τη συγγραφή και τις εκδόσεις όσο και για θέματα που μας αφορούν όλους προσωπικά και κοινωνικά. Είναι πολλοί οι συγγραφείς που ξεχωρίζω και ευγνωμονώ για αυτήν τους την παρουσία. Δε θα αναφέρω ονόματα, γιατί μπορεί να ξεχάσω κάποιον και δε θέλω να αδικήσω κανέναν.
Πιστεύω, επίσης, πως η χρήση των social media βοηθάει στην εξάσκηση και την εξέλιξη του γραπτού και του προφορικού λόγου. Κι η ορθή χρήση του λόγου δεν παύει να είναι ένα από τα πολυτιμότερα εργαλεία των συγγραφέων.
Πάρ’ όλα αυτά, κατανοώ όσους διστάζουν και μόνο στην ιδέα της προβολής, μιας και δεν είμαστε όλοι άνετοι, εξωστρεφείς ή συνηθισμένοι να τραβάμε την προσοχή των άλλων. Όμως μία δοκιμή αξίζει, αν και όταν πραγματικά αισθάνεσαι ότι θες να δοκιμάσεις και να δοκιμαστείς, χωρίς όλα τα παραπάνω να σημαίνουν πως δεν είναι απαραίτητη η προώθηση όποιου συγγραφικού έργου και από τον εκδοτικό του.
“Βούλα μου, σε ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία και σου εύχομαι να πραγματοποιηθούν όλα τα όνειρά σου!”
“Εμείς σε ευχαριστούμε Ελένη για την υπέροχη συνέντευξη που μοιράστηκες με το κοινό μας!”
