Συμβουλές Επιμέλειας από την Αθηνά Μαλαπάνη – Καθηγήτρια δημιουργικής γραφής

Η Αθηνά Μαλαπάνη είναι κοντά μας αυτή τη φορά για να μοιραστεί μαζί μας την πολύτιμη εμπειρία της σε διόρθωση, επιμέλεια κειμένων, βιβλίων και εργασιών.

Απόφοιτη Κλασικής Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και με μεταπτυχιακό στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Αθηνά Μαλαπάνη ως φιλόλογος και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής έχοντας μία ενεργή και συνεχή εμπειρία στο κομμάτι της συγκεκριμένης εξειδίκευσης, μοιράζεται μαζί μας μέσα από αυτή τη συνέντευξη πολύτιμες συμβουλές για την επιμέλεια κειμένων και βιβλίων.

Η δημιουργική γραφή μου άρεσε από μικρή ηλικία. Όταν ολοκλήρωσα τις σπουδές μου (προπτυχιακές και μεταπτυχιακές) στη Φιλολογία, στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και ξεκίνησα την εργασία μου ως καθηγήτρια στην ιδιωτική εκπαίδευση, έψαχνα να κάνω και πιο δημιουργικά πράγματα και όχι μόνο τα στερεοτυπικά. Άλλωστε, πάντοτε μου άρεσε να κάνω πρωτότυπα πράγματα μέσα από το επάγγελμά μου! Επιπροσθέτως, η δημιουργική γραφή θεωρώ ότι είναι μια δραστηριότητα που συντελεί στην ψυχική μας υγεία και ισορροπία, καθώς μας βοηθά να αποδεσμευτούμε και να εκφράσουμε όλα όσα μας βασανίζουν ή μας προβληματίζουν.

Έτσι, διάβασα κάποια βιβλία, παρακολούθησα και μερικά σεμινάρια, επιστράτευσα τη φαντασία και τη δημιουργικότητά μου και σχεδίασα μαθήματα δημιουργικής γραφής αρχικά για ενήλικες και στη συνέχεια, για εφήβους και παιδιά.

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τη διδασκαλία της δημιουργικής γραφής τόσο σε ενηλίκους όσο και σε εφήβους και παιδιά στην προσωπική μου ιστοσελίδα, http://www.acwa.info.

Αρχικά, διαβάζει το κείμενο και κάνει διορθώσεις απλές, λ.χ. ορθογραφικά, παραγραφοποίηση, συντακτικά λάθη, διαγράφει επαναλήψεις, προσπαθεί να αναδιαμορφώσει το λεξιλόγιο και να προτείνει διαφορετικούς τρόπους έκφρασης σε κάποιες περιπτώσεις και φυσικά, προσπαθεί να κατανοεί το περιεχόμενο και τα μηνύματα που θέλει να μεταφέρει ο συγγραφέας. Γι’ αυτό και οφείλουμε ως επιμελητές να είμαστε σε επαφή με τον συγγραφέα για να διαπιστώσουμε τι χρειάζεται. Στη συνέχεια, στη λεγόμενη δεύτερη ανάγνωση, διορθώνουμε νοηματικά προβλήματα και προβλήματα περιεχομένου που ίσως υπάρχουν (οι εμπειροί συγγραφείς δεν κάνουν συνήθως) και προτείνουμε κάποιες συγγραφικές τεχνικές (π.χ. πού μπορεί να χρησιμοποιηθεί αναδρομή ή προοικονομία κτλ.). Επίσης, προτείνουμε στον συγγραφέα προσθήκες ή/και αφαιρέσεις. Γενικά, προσπαθούμε να μην αλλοιώσουμε το προσωπικό ύφος του συγγραφέα, γιατί το βιβλίο το γράφει ο συγγραφέας, ο επιμελητής προσπαθεί να διορθώσει όλα όσα μπορεί.

Ο επαγγελματίας επιμελητής οφείλει να έχει σπουδές φιλολογίας και ίσως και σχετικά σεμινάρια. Επιπλέον, χρειάζεται οξυδέρκεια για να καταλάβει πώς μπορεί να βελτιώσει ένα κείμενο και ίσως να κάνει κι ένα βιβλίο πιο προσιτό και κατανοητό ή και πιο εμπορικό στην αγορά, γιατί υπάρχει και αυτό το κριτήριο. Μάλιστα, κάποιες φορές οι συγγραφείς δεν ξέρουν να διορθώσουν ή δεν έχουν την πνευματική ευρύτητα να εντοπίσουν το λάθος ή γενικότερα, να μην μπορούν να σκεφτούν τι άλλο να γράψουν ή να σβήσουν προκειμένου να καλυτερεύσουν το βιβλίο τους και την ιστορία τους. Επομένως, είναι καλύτερο να διορθώνεται το κείμενο από μια τρίτη σκοπιά.

1. Να αφήσουν να περάσει ένα χρονικό διάστημα από όταν τελείωσαν τη συγγραφή ώστε να μπορέσουν να δουν το βιβλίο με πιο καθαρή ματιά.
2. Να συμβουλευτούν λεξικά και γραμματικές για να έχουν ένα γλωσσικά άρτιο κείμενο.
3. Ίσως να κάνουν και μια συζήτηση με άλλους συγγραφείς ή επιμελητές για να δουν αν μπορούν να βελτιώσουν τις συγγραφικές – αφηγηματικές τεχνικές τους.

Όχι, δεν είναι απαραίτητο αυτό. Άλλωστε, ο επιμελητής λειτουργεί πιο στερεοτυπικά και τεχνοκρατικά, βάσει κανόνων, και όχι τόσο ελεύθερα.

1. Να μην υπάρχουν ορθογραφικά και συντακτικά λάθη, ώστε το κείμενο να είναι σαφές και κατανοητό.
2. Να έχει το κείμενο μια πολύ καλή και σαφής δομή και οργάνωση σε παραγράφους και κεφάλαια (ειδικά αν πρόκειται για μυθιστόρημα).
3. Να υπάρχει καλή ανάλυση και ανάπτυξη όλων των λογοτεχνικών χαρακτήρων.
4. Να υπάρχει λογική ροή των γεγονότων της αφήγησης, δηλαδή να μην παραλείπεται κανένα  στάδιο της αφήγησης.
5. Να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στα διαλογικά και τα αφηγηματικά μέρη, δηλαδή να υπάρχουν διάλογοι όπου χρειάζονται ώστε να αποκτά το κείμενο αμεσότητα, παραστατικότητα και ζωντάνια.
6. Να υπάρχει πρωτοτυπία των αφηγηματικών τεχνικών, π.χ. αναδρομές ή προλήψεις, επιλογή κατάλληλου προσώπου αφήγησης και εστίασης κ.ά. Βέβαια, για αυτά απαιτούνται και οι γνώσεις και η βοήθεια του επιμελητή.

Από όσο γνωρίζω όχι. Το μόνο δωρεάν είναι λεξικά, γραμματικές και συντακτικά που μπορεί να βρει κάποιος στο διαδίκτυο.

Αν ο συγγραφέας είναι έμπειρος ή αν έχει σπουδάσει φιλολογία )γενικώς, έχει γλωσσικές και φιλολογικές σπουδές στο ενεργητικό του), του βγαίνει αυθόρμητα να γράφει σωστά και δομημένα. Ωστόσο, λάθη θα γίνουν, οπότε πρέπει να ελέγξει ξανά το κείμενό του όσες φορές χρειαστεί. Ωστόσο, καλύτερα είναι ο συγγραφέας να γράφει ελεύθερα, να μην πιέζεται και μετά, ο επιμελητής να κάνει την πιο στερεοτυπική και τεχνοκρατική δουλειά.

Εξαρτάται από τον αναγνώστη. Όσο πιο μορφωμένος και εξασκημένος είναι ο αναγνώστης, τόσο και πιο απαιτητικός. Γενικά όμως, δεν υπάρχει μεγάλη απαιτητικότητα από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό σε αυτό το κομμάτι.

 Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία! Όποιος/Όποια επιθυμεί, μπορεί να βρει στην προσωπική μου ιστοσελίδα, http://www/acwa/info ή στα προφίλ μου σε Facebook & Instagram. Μπορώ να προσφέρω τόσο μαθήματα δημιουργικής γραφής όσο και επιμέλεια και διόρθωση βιβλίου, αλλά και συμβουλές για έκδοση και προώθηση/διαφήμιση βιβλίου.