Λίγα λόγια για το συγγραφέα
Ο Βαγγέλης Ιωσηφίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1990. Μεγάλωσε σε ένα χωριό της Δράμας, τους Σιταγρούς, και έχει αποφοιτήσει από τη σχολή Ελληνικής Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός στον ιδιωτικό τομέα, ενώ παράλληλα παραδίδει σεμινάρια στον χώρο της συγγραφής.
Ενδιαφέροντά του είναι τα ταξίδια, η λογοτεχνία και η στιχουργική και του αρέσει να ανακαλύπτει νέους κόσμους μέσα από βιβλία και ταινίες. Αντλεί έμπνευση από φυσικά τοπία, απ’ την τέχνη και από την –διαδικτυακή συνήθως− έρευνα σε ανεξήγητες υποθέσεις μυστηρίου.
Πέραν της συγγραφής, αναλαμβάνει και επιμέλειες κειμένων.
- Ως συγγραφέας, ποια είναι η πιο αυστηρή “επιμέλεια” που έχεις κάνει ποτέ στον εαυτό σου; Έχεις κόψει ποτέ αγαπημένες σου παραγράφους;
Η αλήθεια είναι πως, όσο έγραφα τη σειρά “Η Γη των Αμόλυντων”, είχαν μαζευτεί πάρα πολλές ιδέες, σκέψεις και σημειώσεις. Συνεπώς, αναγκαστικά έπρεπε να κόψω πολλές από αυτές και ανάμεσά τους βρίσκονταν κάποιες από τις αγαπημένες μου σκηνές. Η εξομάλυνση ενός κειμένου πάντα απαιτεί και τέτοιου είδους θυσίες.
- Όταν επιμελείσαι άλλους συγγραφείς, σε ποιο σημείο λες “τώρα σταματάω, αυτό είναι δικό τους”; Πώς βάζεις όρια ανάμεσα στη δική σου γραφή και την παρέμβαση;
Σίγουρα ένα βιβλίο που δε με δυσκολεύει πολύ στη μορφοποίηση και στη φιλολογική διόρθωση, είναι αυτό που μου αφήνει περισσότερο χρόνο για να ασχοληθώ με τα υπόλοιπα. Όμως το βασικό ζήτημα είναι πόση διάθεση για συνεργασία έχει ο συγγραφέας. Όταν κάποιος πραγματικά ταρακουνιέται και θέλει περαιτέρω συζήτηση, ανάπτυξη και δουλειά σε όσα του επισημαίνω, χαίρομαι για τη συνεργασία. Όταν μαγκώνεται, αμύνεται και προσπαθεί να με μεταπείσει σε σχέση με τα σημεία που του επισημαίνω ως προβληματικά, τραβάω τη γραμμή. Γίνεται δικό του πρόβλημα.
Όσο για τη δική μου γραφή και ύφος, δεν έχουν σχέση με το κείμενο που επιμελούμαι. Καθώς εργάζομαι πάνω σε εκείνο και εναρμονίζομαι με τη γραφή, ακολουθώ πιστά το ύφος του στις επισημάνσεις. Με λίγα λόγια, το ύφος μου και οι δικές μου γλωσσικές επιλογές ποτέ δεν παρεισφρέουν στο κείμενο του συνεργάτη μου.
- Στα δικά σου βιβλία, ποιο είναι το πιο “ατίθασο” κείμενο που έχεις γράψει – εκείνο που δεν υπάκουε σε καμία δομή ή κανόνα και τελικά σε νίκησε ή σε λύτρωσε;
Το πιο ατίθασο από τα μέχρι τώρα εκδοθέντα κείμενά μου είναι η 6η νουβέλα από τις 7 Καταραμένες Ιστορίες, λόγω των χρονικών αλμάτων ανάμεσα σε παρελθόν, παρόν και μέλλον. Έσπασα τα όριά μου όσο το έγραφα πολλές φορές, όμως τώρα πια το θυμάμαι με τρυφερότητα και ως κάτι ποιοτικό που υπάρχει εκεί έξω.
- Έχει τύχει να ζηλέψεις κάποιο κείμενο που επιμελήθηκες, τόσο ώστε να σε εμπνεύσει να γράψεις κάτι δικό σου;
Έχω ζηλέψει κάποιες σπάνιες φορές τις ιδέες που χρησιμοποιούνται, όμως δε μου αρέσει ούτε η μίμηση ούτε η αντιγραφή. Έχει τύχει να πάρω μια ιδέα ως αφορμή, να την αλλάξω εντελώς, να τη φέρω στα δικά μου μέτρα και να γράψω κάποιο μικρό διήγημα με βάση αυτήν. Δεν τα δημοσιεύω αυτά τα κείμενα, τουλάχιστον όχι σε απόπειρες έκδοσης. Είναι απλώς εκτόνωση ή συγγραφικά παιχνίδια. Ένα προσωπικό “What if” πάνω σε μια ιδέα.
- Η γραφή σου έχει αλλάξει από τότε που άρχισες να επιμελείσαι; Κι αν ναι, τι έχεις “ξεμάθει” ή “μάθει” μέσα από τα λάθη των άλλων;
Η γραφή μου έχει αλλάξει ριζικά αφότου ξεκίνησα να επιμελούμαι, καθώς έρχομαι πολύ συχνά σε επαφή με κείμενα στην αθέατη από το κοινό μορφή τους και έχει χρειαστεί να επέμβω με κάθε τρόπο. Οπότε, το κείμενο κάποιου άλλου γίνεται και δικός μου καθρέφτης και η εμπειρία που έχω αποκομίσει είναι ανεκτίμητη. Έχω μάθει πως μια ιδέα μοιάζει πολύ ωραία στη θεωρία αλλά αν η εκτέλεση είναι φτωχή, το αποτέλεσμα χωλαίνει. Όπως συμβαίνει και στους άλλους, έτσι και σε μένα. Χρειάζεται πραγματικά κόπος και στύψιμο μυαλού για να γίνει η εκτέλεση στο χαρτί εφάμιλλη αυτού που έχουμε στο μυαλό μου. Έχω ξεμάθει στο “εγώ σπάω τους κανόνες”. Μπορεί να χρειαστεί κάπου, αλλά εν τέλει γίνεται πολύ σπανιότερα από ό,τι ονειρευόμουν αρχικά.
- Τις ιστορίες σου τις γράφεις με το βλέμμα στραμμένο σε έναν ιδανικό αναγνώστη ή γράφεις σαν να μην πρόκειται να σε διαβάσει ποτέ κανείς; Ποια είναι η διαφορά στις λέξεις που διαλέγεις;
Για την πρώτη γραφή, ιδανικός αναγνώστης είμαι μόνο εγώ. Γράφω για να ικανοποιήσω τον εαυτό μου. Αργότερα, ασχολούμαι και με το πώς θα προσλάβει το κείμενο ένας καλός αναγνώστης του είδους και γίνομαι πιο αυστηρός στη δουλειά της επιμέλειας. Οι λέξεις που διαλέγω είναι τόσο λόγιες όσο χρειάζεται για να εντυπωσιάσω τον εαυτό μου όσο και κατανοητές για να μην μπερδέψω τον αναγνώστη. Είναι ευαίσθητη αυτή η ισορροπία.
- Τι είναι πιο δύσκολο: να παραδώσεις ένα δικό σου κείμενο ή να επιστρέψεις ένα επιμελημένο σε άλλον συγγραφέα με σχόλια; Γιατί;
Είναι πάντα πιο δύσκολο, όσο κι αν έχεις γράψει, να παραδώσεις ένα νέο δικό σου κείμενο σε κάποιον. Η αγωνία και η προσμονή της κριτικής δε φεύγει ποτέ. Η παράδοση κειμένων με σχόλια, όσο επίπονη κι αν είναι η διαδικασία, είναι μέρος της δουλειάς. Πάντα βέβαια εύχομαι “Καλή δύναμη” στον συγγραφέα, καθώς κατανοώ βαθιά ότι χρειάζεται θάρρος για να αντιμετωπίσει τα σχόλια, να τα δει ως εποικοδομητική κριτική και να πάρει τις αποφάσεις που πρέπει για το καλό του έργου του.
- Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο λάθος ή μοτίβο που βλέπεις ξανά και ξανά στα κείμενα που επιμελείσαι και σε κάνει να χαμογελάς (ή να απελπίζεσαι);
Στο φιλολογικό κομμάτι πολλά λάθη επαναλαμβάνονται. Πολλάκις ο πανικός “καταβάλλει” αντί να “καταλαμβάνει”, αλλά δεν πανικοβάλλομαι με τέτοια. Η πραγματική δυσκολία είναι όταν ο συγγραφέας δε γνωρίζει τα βασικά για τεχνικά κομμάτια, όπως για τις οπτικές γωνίες και την εστίαση ή για το show, don’t tell, οπότε χρειάζονται μεγάλες επεξηγήσεις για να καταλάβει τι εννοώ με τα σχόλια που του αφήνω.
- Αν έγραφες ένα μυθιστόρημα με ήρωες τους συγγραφείς και τους επιμελητές, πώς θα τους απεικόνιζες; Ποιος θα ήταν ο “κακός”;
Ενδιαφέρον! Ο συγγραφέας κι ο επιμελητής, ο καθένας με τα δικά του πάθη, θα είχαν μια γόνιμη σύγκρουση, με εμπόδια, έντονες διαφωνίες αλλά μια σύμπνοια απαραίτητη. Ο κακός θα ήταν ο εκδότης που θα πίεζε να συντομεύει η δουλειά γιατί πιέζουν οι προθεσμίες. Στη δεύτερη σεζόν, ο κακός θα ήταν ο αναγνώστης που ψάχνει με το μικροσκόπιο για λάθη, ώστε να αποδείξει πως ο συγγραφέας είναι σκάρτος ή/και ο επιμελητής ανεπαρκής.
- Σου έχει τύχει να γράψεις κάτι και μετά, φορώντας το “καπέλο” του επιμελητή, να αποφασίσεις να το πετάξεις εντελώς; Ποιος από τους δύο εαυτούς σου νικά πιο συχνά;
Γενικός κανόνας είναι ότι δεν είμαστε ταυτόχρονα συγγραφείς και επιμελητές. Φυσικά και μπορώ να δω κάποια λάθη στο έργο μου και να σταθώ κριτικά απέναντί του, γίνεται συνέχεια, αλλά ως ένα σημείο. Πάντα το μάτι τρέχει, γιατί γνωρίζει τα πώς και τα γιατί του κειμένου, σε αντίθεση με τα ξένα κείμενα. Εκεί οι απορίες, η αμφιβολία και η δυσπιστία λειτουργούν υπέρ της επιμέλειας. Οπότε οι δύο εαυτοί συνήθως δε συναντιούνται. Όταν ο ένας δουλεύει, ο άλλος κοιμάται!
- Πιστεύεις πως ένας καλός συγγραφέας οφείλει να περάσει από την εμπειρία της επιμέλειας; Ή μήπως τελικά πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές τέχνες;
Πρόκειται για δύο διαφορετικές τέχνες συνήθως. Όχι, ο συγγραφέας δε χρειάζεται να γίνει τακτικός επιμελητής, ούτε το αντίθετο. Είναι όμως καλή εμπειρία και βοηθάει πραγματικά να έχεις δει τις δύο όψεις του νομίσματος. Σίγουρο γνώρισμα του καλού συγγραφέα είναι πως κοιτάζει προσεκτικά τις αλλαγές και τα σχόλια του επιμελητή και μαθαίνει συνεχώς από αυτά.
- Αν μπορούσες να επιμεληθείς ένα κλασικό έργο της λογοτεχνίας, ποιο θα ήταν αυτό – και τι θα άλλαζες χωρίς τύψεις;
Το έργο αυτό θα ήταν ο Καίσαρας Μπιροτό, του Ονορέ ντε Μπαλζάκ. Θα του άλλαζα τα φώτα! Όλη αυτή η αργή, άκρως περιγραφική και ψιλοανούσια αρχή θα έπρεπε να αλλάξει άρδην, μήπως και ο αναγνώστης καταφέρει να το ολοκληρώσει. Καταλαβαίνω φυσικά πως αυτό το είδος γραφής τότε ήταν ο κανόνας –ας μην ξεχνάμε τη Μαντάμ Μποβαρύ– αλλά η τέχνη της λογοτεχνίας έχει εξελιχθεί, κι αυτό είναι καλό.
- Τέλος, θα θέλαμε να μοιραστείς μαζί μας τα επόμενα συγγραφικά σου σχέδια!
Τα επόμενα συγγραφικά μου σχέδια είναι πολλά. Είναι σαν να έχω δέκα διαφορετικά μονοπάτια μπροστά μου και δεν ξέρω ποιο να πρωτοδιαλέξω! Από τη μία, με περιμένει μια συλλογή τρόμου με το αγαπημένο μου φανταστικό ον, κι αργότερα ένα μυθιστόρημα τρόμου σε ιστορικό πλαίσιο. Ο Φιλήμων επίσης θέλει να επιστρέψει με ένα δεύτερο μέρος. Όσο για τον ρεαλισμό, έχω έτοιμο ένα βιβλίο που σχετίζεται με τον χώρο μας. Και τέλος, η Γη των Αμόλυντων είναι ένα πρότζεκτ που θέλω κάποτε να συνεχίσω!
Ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη και για τις μοναδικές ερωτήσεις!
Εμείς σε ευχαριστούμε!
Εργογραφία:
****
